معرفی کتاب، فیلم و… – خرداد ۱۴۰۴

در چشم‌انداز وسیع و غالباً پرهیاهوی تلویزیون، جایی که سرعت روایت و شوک‌های داستانی حرف اول را می‌زنند، آثاری چون سریال «Rectify» همچون نجوایی آرام و عمیق در یک اتاق شلوغ، خودنمایی می‌کنند. این سریال که توسط ری مک‌کینون (Ray McKinnon) خلق شده، بیش از آنکه یک درام جنایی یا یک تریلر حقوقی باشد، یک مدیتیشن طولانی، یک شعر بصری و یک کاوش روانشناختی دقیق در باب مفاهیمی چون زمان، حافظه، هویت، تروما و امکان رستگاری است. «Rectify» برای مخاطبی که به دنبال پاسخ‌های سریع و هیجان‌های لحظه‌ای نیست، بلکه در جستجوی تجربه‌ای هنری و تأمل‌برانگیز است، یک گنجینه محسوب می‌شود.

داستان با یک فرض قدرتمند آغاز می‌شود: دنیل هولدن (با بازی ایدن یانگ) پس از نوزده سال حبس در سلول انفرادی به جرم تجاوز و قتل دوست‌دختر نوجوانش، به دلیل شواهد جدید DNA آزاد می‌شود. اما سریال، برخلاف انتظار، مسیر یک درام «چه کسی قاتل بود؟» را طی نمی‌کند. سؤال اصلی «Rectify» این نیست که آیا دنیل گناهکار است یا بی‌گناه؛ بلکه سؤال این است: انسانی که دو دهه از بهترین سال‌های عمرش را در انزوا و در انتظار مرگ گذرانده، چگونه دوباره به «زندگی» بازمی‌گردد؟ زندگی برای او چیست؟ آیا بازگشت به جهان خارج، خود نوعی دیگر از زندان نیست؟

شخصیت دنیل هولدن، هسته اصلی این اثر هنری است. او مردی است که زمان برایش متوقف شده. نگاه او به جهان، نگاهی از بیرون، کنجکاوانه و گاه بیگانه است. او که در سلول خود با کتاب‌های فلسفی و ادبی دمخور بوده، با زبانی حرف می‌زند که گویی از یک دوران دیگر آمده است؛ زبانی که سرشار از مکث، دقت و وزنی شاعرانه است. دنیل به جزئیات ساده‌ای که دیگران نادیده می‌گیرند، خیره می‌شود: نور خورشید روی چمن، صدای یک آهنگ قدیمی در رادیو، طعم یک بستنی. سریال از طریق چشمان او، ما را وادار می‌کند تا جهان روزمره را دوباره کشف کنیم و از سرعت سرسام‌آور زندگی مدرن فاصله بگیریم. بازی ایدن یانگ در این نقش، یک کلاس درس بازیگری مینیمال و درون‌گراست؛ او با کمترین کلام و تنها با تغییرات ظریف در نگاه و حرکات بدنش، دنیایی از انزوا، ترس، شگفتی و درد را به تصویر می‌کشد.

آنچه «Rectify» را به یک اثر هنری برجسته تبدیل می‌کند، زیبایی‌شناسی بصری و ریتم روایی آن است. ری مک‌کینون و تیم کارگردانی، با جسارت از ریتم کند و «سینمای آهسته» (Slow Cinema) بهره می‌برند. قاب‌بندی‌ها اغلب ثابت و طولانی هستند و به بیننده فرصت می‌دهند تا در فضا و اتمسفر صحنه غرق شود. استفاده از نور طبیعی، مناظر وسیع و آرام ایالت جورجیا و تمرکز بر عناصر طبیعت، تضادی عمیق با فضای خفقان‌آور سلول انفرادی دنیل ایجاد می‌کند و این بازگشت به جهان را به تجربه‌ای حسی بدل می‌سازد. دیالوگ‌ها نیز به همان اندازه حساب‌شده هستند. در این سریال، سکوت به اندازه کلمات اهمیت دارد. ناگفته‌ها، نگاه‌های رد و بدل شده میان شخصیت‌ها و مکث‌های طولانی، بار معنایی عمیقی را به دوش می‌کشند و لایه‌های پنهان روابط را آشکار می‌سازند.

«Rectify» در نهایت، کاوشی است در باب ماهیت عدالت و حقیقت. آیا عدالت صرفاً در سیستم قضایی خلاصه می‌شود؟ وقتی حقیقت برای همیشه در هاله‌ای از ابهام باقی می‌ماند، چگونه می‌توان به آرامش رسید؟ این سریال پاسخ قطعی به این پرسش‌ها نمی‌دهد، بلکه بیننده را با آن‌ها تنها می‌گذارد. «اصلاح» بیش از آنکه درباره یافتن حقیقت یک جنایت باشد، درباره تلاش یک روح آسیب‌دیده برای یافتن معنا، برقراری ارتباط و تجربه دوباره زیبایی‌های ساده زندگی است. این یک اثر هنری عمیق، صبور و پاداش‌دهنده است که تا مدت‌ها پس از پایان، ذهن و احساس مخاطب خود را درگیر می‌کند و او را به تفکر درباره شکنندگی زندگی و ظرفیت بی‌پایان انسان برای امید و بازسازی دعوت می‌کند.

***

• آلبوم موسیقی: Moon Safari 1998 – Air

فرشاد صحرایی

گروه موسیقی Air در سال ۱۹۹۵ در شهر ورسای فرانسه توسط دو موسیقیدان با پیش‌زمینه‌های متفاوت اما روحی مشترک شکل گرفت: نیکولا گودَن، دانش‌آموخته‌ی معماری، و ژان-بنوا دانکل، هنرمندی با گرایش به موسیقی کلاسیک.
این دو هنرمند تصمیم گرفتند به‌جای پیروی از جریان‌های سریع و پرهیاهوی موسیقی دهه‌ی نود میلادی، به خلق صدایی لطیف، شاعرانه و فضاساز بپردازند؛ صدایی که بیشتر از آن‌که برای رقص ساخته شده باشد، برای اندیشیدن، خیال‌پردازی و آرام‌گرفتن در خلأ طراحی شده بود.
آن‌ها با همکاری در ساخت موسیقی فیلم «خودکشی‌های باکره‌ها» به کارگردانی سوفیا کاپولا، و همچنین آثاری با حضور هنرمندانی چون شارلوت گینزبورگ، به شهرتی جهانی دست یافتند.

صدای گروه ترکیبی منحصربه‌فرد از موسیقی الکترونیک ملایم، پاپ محیطی و صداهای الهام‌گرفته از فضاهای سینمایی است.
آن‌ها از سینتی‌سایزرهای کلاسیک، پیانوهای آنالوگ و سازهای آکوستیک استفاده می‌کنند تا فضاهایی خلق کنند که شنونده را به دنیایی شناور و بی‌زمان ببرند.
در آثار آن‌ها می‌توان تأثیر هنرمندانی مانند پینک فلوید، برایان انو، ژان میشل ژار و حتی موسیقی کلاسیک را حس کرد.
موسیقی آن‌ها نه به‌دنبال انرژی و هیجان، بلکه به‌دنبال حس، سکون و رؤیا است؛ گویی برای گوش‌دادن در دل شب یا خلوت ذهن ساخته شده است.

در سال ۱۹۹۸، آلبوم Moon Safari به‌عنوان اولین اثر بلند گروه منتشر شد و با صدایی آرام، نرم و رؤیایی، نقطه‌ی عطفی در موسیقی الکترونیک مدرن رقم زد.
این آلبوم شامل ده قطعه‌ی تأمل‌برانگیز است که هرکدام دنیایی مستقل و لطیف خلق می‌کنند.
آثاری چون «زن نقره‌ای»، «پسر جذاب» و «تمام چیزی که نیاز دارم» با فضاسازی صوتی منحصربه‌فرد، حال‌وهوایی مه‌آلود و خلسه‌آور دارند.
ترکیب صداهای الکترونیک کلاسیک با سازهای زنده باعث شده این آلبوم حالتی آکوستیک و انسانی داشته باشد و هم‌زمان مدرن و نوستالژیک به‌نظر برسد.

آلبوم «سفر مهتاب» با فروش بیش از دو میلیون نسخه در سطح جهان، تبدیل به یکی از مهم‌ترین آثار دهه‌ی نود میلادی شد. این اثر در جدول فروش بریتانیا به رتبه‌ی ششم رسید و در کشورهای اروپایی و همچنین ژاپن با استقبال بی‌نظیری مواجه شد. منتقدان آن را یکی از آلبوم‌های تأثیرگذار زمانه دانستند و در فهرست‌های برتر نشریاتی چون رولینگ استون و پیچفورک قرار گرفت. تأثیر این آلبوم تنها به موسیقی محدود نشد؛ بلکه بر طراحی صحنه، تبلیغات، مد و حتی فیلم‌سازی نیز سایه انداخت. پس از آن، گروه‌های زیادی از فضای شنیداری آن الهام گرفتند و سبکی آرام و تأمل‌برانگیز را در آثارشان دنبال کردند. ترانه مورد نظر ما از این آلبوم قطعه «پسر جذاب» است که به بازنمایی صنعت مد و جذابیت بصری مردانه می‌پردازد.