کنصفر نقطه صفر ادبیات
بخشی از فعالیت مجموعه‌ی کنصفر همواره متمرکز بوده بر آشنا کردن مخاطب فارسی‌زبان با آثار ادبی و هنری ایران و جهان. در این راستا به صورت مستمر آثار هنری مختلفی را در صفحات اجتماعی خود معرفی کرده‌ایم و همواره، با بازخورد خوبی از طرف شما علاقه‌مندان به ادبیات و هنر روبرو بوده‌ایم.
حال در بخشی تازه قصد داریم به شکل ماهانه «بسته‌ای پیشنهادی» از آثار هنری مختلف را با تمرکز بیشتر ارائه دهیم. باید اضافه کنیم که این معرفی‌ها محدود به شکل خاصی از آثار هنری نیست. بلکه هرچیزی که ذیل این تعریف قرار گیرد و به هنر مربوط باشد، سوژه‌‌ی ما برای معرفی خواهد بود. از کتاب، فیلم و سریال گرفته تا پادکست و صفحات یوتیوبی و… .
این بسته‌های پیشنهادی ماهانه، به صورت منظم و کامل در وب‌سایت کنصفر ارائه خواهد شد و تنها بخشی از آن در صفحات اجتماعی قرار می‌گیرد. پس برای دنبال کردن این بخش وب‌سایت ما را فراموش نکنید! می‌دانیم که مانند همیشه همراه ما هستید.
تحریریه کنصفر
***
- کتاب «سفر در اتاق کتابت»، پل استر، ترجمه احسان نوروزی، نشر چشمه
سروش علی نژاد
تصور کنید صبح ناگهان، در اتاقی که نمی‌شناسید بیدار می‌شوید. قطعا تلاش خواهید کرد که بفهمید در کجا قرار دارید اما متوجه می شوید که حتی خودتان را نیز نمی‌شناسید و هویتتان برای خود هم مخدوش است! کتاب «سفر در اتاق کتابت» از «پل اُستر» روایت یک روز از پیرمردی‌ست که در چنین شرایطی قرار گرفته.
داستان اما تنها در این شخصیت خلاصه نمی‌شود. در خلال داستان شخصیت‌های مختلفی با پیرمرد در ارتباط قرار می‌گیرند و تلاش می‌کنند اطلاعاتی را درباره گذشته‌‌اش به او بگویند. پرسش اصلی پیرمرد اما این است که چگونه وارد این اتاق شده؟ چه کسانی او را در چنین شرایطی قرار داده‌اند و از همه مهم‌تر و بنیادی‌تر: او کیست؟!
پل استر به زیبایی این داستان مرموز را جلو می‌برد و مخاطب را با تعلیق‌های خود همراه می‌کند. پرسش‌هایی که خواننده تا پایان رمان با آن‌ها درگیر می‌شود. از نکاتی که باعث شده تا کشش داستانی خوبی را شاهد باشیم، می‌توان به شخصیت‌پردازی دقیق نویسنده اشاره کرد.
هرکدام از شخصیت‌های داستان، روابطی که بینشان شکل می‌گیرد، نحوه‌ی روایت و پرسش‌هایی که به مرور برای مخاطب باز می‌شود سبب شده تا با یکی از محبوب‌ترین رمان‌های ادبیات آمریکا روبرو باشیم. رمانی که مخاطب را در هر صفحه با داستان درگیر می‌کند.
زمانی که به معرفی چنین رمانی می‌پردازیم باید درباره‌ی نویسنده‌ی آن نیز صحبت کنیم تا بیشتر به ارزش‌های این کتاب پی ببریم. «پل بنجامین اُستر»، نویسنده رمان، فیلم‌نامه، شاعر و مترجم آمریکایی است که در شهر نیویورک، نیوجرزی به دنیا آمده است. او به خاطر مجموعه «سه‌گانه نیویورک»، شهرت فراوانی پیدا کرده است و همچنین فیلمنامه‌های معروفی مانند «لولو روی پل» را به خود نسبت داده است. آثار او به بیش از چهل زبان جهان ترجمه شده‌اند. به عنوان جمله‌ی پایانی تنها می‌توانم بگویم که: کتاب‌های این نویسنده را از دست ندهید!
***
- فيلم «بيو می ترسد»، “2023 Beau is Afraid”، آری آستر
اسماعیل شهیدی
بیو می‌ترسد (Beau Is Afraid) فیلمی کمدی، ترسناک و سوررئالیستیِ ساخت آمریکا و محصول سال ۲۰۲۳ است به نویسندگی، کارگردانی و تهیه‌کنندگی «آری آستر». در این فیلم واکین فینیکس، ناتان لین، پتی لوپن، ایمی رایان، کیلی راجرز، پارکر پوزی، استیون مک‌کینلی هندرسون، هیلی اسکوایرز، مایکل گاندولفینی، زوئی لیستر-جونز و ریچارد کیند به ایفای نقش پرداخته‌اند.
این فیلم که ابتدا قرار بود با عنوان «بلوار ناامیدی» منتشر شود، در سال ۲۰۲۲ با عنوان رسمی «بیو می‌ترسد» معرفی شد و پس از اکران توانست توجه منتقدان و مخاطبان زیادی را به خود جلب کند و در نهایت به یکی از فیلم‌های موفق آری آستر تبدیل شود. بعضی از منتقدان این فیلم را اثری «شگفت‌آور»، «گاها طاقت‌فرسا» و «همیشه فریبنده» توصیف کردند و منتقدانی هم بودند که این فیلم از آری آستر را اثری «بلندپروازانه» و بازی واکین فینیکس را «دلربا» دانستند.
داستان این فیلم بر مبنای جریان سیال ذهن استوار است و تصاویر سورئالیستی و خیال‌انگیزی که بر پرده‌ی سینما به اکران درمی‌آید، درواقع تصورات و نوع نگاه شخصیت اصلی داستان است که از مشکلات اضطرابی رنج می‌برد. در این فیلم، آشفتگی‌های ذهنی «بیو» و رمزگشایی علت اصلی این پریشانی‌های روانی، با تصاویر اگزجره‌شده از جامعه، محل زندگی خودش و مادرش به خوبی به تصویر کشیده شده است. طوری که می‌تواند مخاطب را در اضطراب‌ها و رنجی که شخصیت اصلی می‌کشد همراه کند.
شروع فیلم تصاویری است از لحظه‌ی تولد بیو که مادرش نگران وضعیت سلامتی فرزندش است و در ادامه او در اتاق روانکاو حضور دارد که در حال صحبت درباره‌ی مشکلات اضطرابی‌اش است. هسته‌ی مرکزی فیلم را کنترلگری مادر بر فرزندش و عواقب روانی این موضوع بر زندگی شخصی، جنسی و اجتماعی او تشکیل می‌دهد.
در طول اثر، بیو در سفری ذهنی به همراه روانکاوش به عمیق‌ترین بخش‌های ناخودآگاهش پرت می‌شود تا به ریشه‌ی مشکلات اضطرابی‌اش پی ببرد. در این رهگذر، کارگردان مخاطب را با شکل نامتمرکزی از قصه‌گویی مواجه می‌کند که سرشار است از تصاویری رویاگونه، دردناک و گاها کابوس‌وار تا علت عشق نافرجام بیو به الین و اختگی عشقی او را رمزگشایی کند.
شخصیت اصلی فیلم، از ابتدای اثر تا انتها توسط تماس‌ها، پیام‌های صوتی و پیام‌های مادرش هدایت می‌شود و مجسمه‌ای از مادر مقدس که همیشه به همراه دارد. به گونه‌ای که مخاطب می‌تواند کنترلگری و تاثیر مادرش را بر تمام ابعاد زندگی بیو درک و لمس کند.
فیلم بیو می‌ترسد، در پایان‌بندی هم قوی ظاهر شده و هرچند که در روند فیلم به خیلی از سوالات طرح‌شده در اثر پاسخ می‌دهد و برای هر واقعه تمهید و توجیحی قرار داده، در نهایت برای مخاطب سوالات جدید و گوناگونِ فراوانی ایجاد می‌کند و فیلم به پایان می‌رسد.
***
- سریال خواهران بد، Bad Sisters 2022، اپل تی وی پلاس
اسماعیل شهیدی
«خواهران بد» (Bad Sisters) مجموعه‌ای تلویزیونی در ژانر کمدی سیاه ایرلندی، ساخته‌ی شارون هورگان، دیو فینکل و برت بائر است. داستان این مجموعه براساس مجموعه‌ی تلویزیونی بلژیکی به نام «قبیله» است. این مجموعه در ایرلند فیلم‌برداری شده است و در شبکه‌ی اپل تی‌وی‌پلاس به نمایش درآمده.
این مینی‌سریال شامل ده اپیزود است که روایتش حول محور چند خواهر شکل گرفته که مشکلاتی با دامادشان دارند.
موزیک آغازین این مجموعه، اثر «who by fire» از لئوناردو کوهن است که توسط «پی‌جی هاروی» اجرا شده.
بازیگران اصلی سریال شارون هورگان، آن-ماری داف، اوا برتیستل، سارا گرین، ایو هیوسن و کلیس بنگ هستند که نقش‌آفرینی شارون هورگان در این مجموعه او را نامزد بهترین بازیگر نقش اول زن سریال درام جوایز امی ۲۰۲۳ کرد.
شروع سریال سکانسی از مراسم تدفین جان پاول -داماد خانواده- است که همسرش تلاش دارد اِریکشن همسر فقیدش را هر طور شده از در معرض دید بودن قایم کند و روی پایین‌تنه‌ی همسرش سرپوش بگذارد! گریس یکی از دختران خانواده‌ی گاروی است و بعد از تماس با دیگر خواهرانش مشخص می‌شود که بقیه‌ی اعضای خانواده چندان از مرگ دامادشان ناراحت نیستند.
در این سریال به خوبی با فلش‌بک‌ها و فلش‌فورواردها به بک‌گراند این خانواده می‌پردازد و به‌صورت دومینویی وقایع را طوری پیش می‌برد تا در نهایت به افشای علت مرگ داماد خانواده برسد. خواهران گاروی هر کدام از ویژگی‌های شخصیتی مختص خودشان برخوردارند. اما در چند چیز که آن هم خانواده‌دوستی، حمایتگری از یکدیگر و شاد بودن است، با همدیگر مشترکند که خواهرشان گریس بعد از ازدواج، به علت رفتارهای شوهرش از دیگر خواهران جدا افتاده. هسته‌ی اصلی داستان این مینی‌سریال را بازگرداندن شادی به زندگی گریس، توسط دیگر خواهران تشکیل می‌دهد.
جان پاول -همسر گریس- با بازیگری درخشان «کلیس بنگ» نقش یک مرد کنترل‌گر و بسیار ضدزن را برعهده دارد که با روش‌های مختلف تلاش دارد خانواده‌اش را مطابق استانداردهای سنتی و مردسالارانه پیش ببرد و در این رهگذر، آسیب‌های زیادی به خواهران همسرش، دخترش، همکاران و همسایگانش وارد می‌کند تا جایی که هر کسی را به طریقی از خودش متنفر می‌کند.
در جبهه‌ی مقابل جان پاول، دختران خانواده‌ی گاروی قرار گرفته‌اند که به سبک زندگی آزادانه رشد کرده‌اند و تاب برخوردهای مردسالارانه‌ی دامادشان را ندارند.
به گونه‌ای می‌توان گفت در این سریال، تصادم جهان مردسالارانه را با جهان زنانه شاهد هستیم که علی‌رغم اتوریته‌ی تاریخیِ بُعد ماسکولین جامعه، در نهایت زنانگی است که موفق می‌شود.
***
- پادکست «شاهنامه خودمونی»
سروش علی نژاد
شاید یکی از دلایلی که معمولا مخاطبان نمی‌توانند با ادبیات کلاسیک ایران ارتبط برقرار کنند، نوع واژگان این آثار است که از زبان و فضای امروز فاصله دارد.
همین موضوع باعث می‌شود که افراد زیادی با وجود اینکه به این گنجینه ادبی علاقه‌مند هستند، نتوانند زمان کافی را جهت مطالعه این آثار بگذارند. البته با توجه به شیوه‌ی زندگی امروزه‌ی ما قابل فهم است.
یکی از این آثار که از نظر روایی بسیار منسجم است و می‌توان با قدرت گفت که ستون فقرات زبان فارسی‌ست، «شاهنامه» است. پادکست «شاهنامه خودمونی» تلاش می‌کند با نگاهی طنزآمیز و زبانی امروزی تجربه‌ی تازه‌ای از داستان‌های شاهنامه را به مخاطب خود ارائه بدهد.
این پادکست داستان‌های شاهنامه را به شکلی خودمونی! برای مخاطب روایت می‌کند. همین امر سبب می‌شود تا بتوان برخورد تازه‌ای با این کتاب منظوم داشت و افراد بیشتری جهت شنیدن داستان‌های شاهنامه ترغیب شوند. این نکته در بازخوردها و کامنت‌های مخاطبین مشهود است.
شاید در نگاه اول، شاهنامه به عنوان یک مجموعه‌ی منظوم و حماسی نسبتی با فضاهای طنزآمیز نداشته باشد، اما زمانی که کسی داستان‌های آن را با چنین رویکردی تعریف می‌کند حسی متفاوت را تجربه می‌کنید. در عین حال تلاش شده تا جنبه‌های تلخ داستان نیز به درستی به مخاطب منتقل شود.
خلاصه‌ترین توضیح را تولیدکنندگان پادکست داده‌اند: شاهنامه رو خودمونی بشنوید. داستان‌های شاهنامه با چاشنی نمک و موسیقی! این پادکست را در اپ‌های پادگیر می‌توانید بشنوید.
***
- آلبوم موسیقی «حیوانات»، Animals 1997، پینک فلوید
احد بصیری، فرشاد صحرایی
پروگرسیو راک: تقریباً از اواخر دهه‌ی ۶۰ موسیقیدانان سبک راک -که معمولاً خواستگاه‌شان سایکودلیک بود- با بهره‌گیری از قوانین سبک‌هایی از جمله موسیقی کلاسیک، جز و فولک و تلفیق کردن آن‌ها با راک، دست به کاهش المان‌های پاپ و ساختارمندانه‌تر کردن این سبک زدند. معمولاً در این سبک تاکید بیشتر بر آهنگسازی پرتکنیک‌تر و آزمایش صداهای تازه‌تر است تا فقط ارائه‌ی فرمول‌های تکراری عامه‌پسند.
نام «پینک فلوید» با این ژانر گره خورده است، زیرا منتقدان این گروه را معرف و شکل‌دهنده‌ی این سبک می‌دادند.
ترانه‌های پینک فلوید شامل طیف وسیعی از موضوعات می‌شوند. از دیدگاه‌های فلسفی و مسائل اجتماعی-سیاسی گرفته تا روابط فردی و اجتماعی انسان‌ها.
اثر مد نظر ما، دهمین آلبوم این گروه به نام «حیوانات» است.
آلبوم حیوانات بر اساس رمان معروف «جورج اورول»، «مزرعه‌ی حیوانات» ساخته شده است.
«راجر واترز» به همراه استورم ثورگرسن، گرافیست مطرح، آثار گروه‌هایی از جمله بلک‌سبث که پای ثابت سایر آثار گروه است طراحی جلد این آلبوم را برعهده داشته‌اند.
عکس، یک خوک را در حال پرواز بین دو دودکش نیروگاه بترسی انگلیس که در طول قرن بیستم سمبل سرمایه‌داری بود نشان می‌دهد. ولی وقتی آلبوم در ژانویه ۱۹۷۷ به انتشار رسید، این سازه‌ی غول‌پیکر تبدیل به نمایی از یک جامعه دیستوپیایی شد.
آلبوم شامل ۵ قطعه است:
«خوک‌های بال‌دار ۱ و ۲»
این دو قطعه‌ی کوتاه آکوستیک‌محور، در واقع افتتاحیه و اختتامیه‌ی روایت‌اند.
راجر واترز این ترانه را خطاب به همسرش نوشته و شامل برداشت شخصی‌اش نسبت به مسائلی از جمله عشق، ارتباط و اتحاد علی‌رغم آلودگی جامعه‌اند. این دو قطعه که لحن ملایم‌تری نسبت به سایر آثار این آلبوم دارند، در حقیقت بیانگر کورسویی از امید در دنیای سگ‌ها، خوک‌ها و گوسفندهاست.
عنوانشان برگرفته از اصطلاحی‌ست که خلبان‌های جنگ جهانی دوم برای اشاره به هواپیماهای دشمن هنگام قرارگیری در نقطه‌ی کور استفاده می‌کردند.
«سگ‌ها»
این قطعه که در ابتدا «باید دیوانه باشی» نام داشته، درباره‌ی بلندپروازی و طمع طبقهی وابسته به دولت است، طبقهی بی‌هویت فرمانبرداری که تحت حاکمیت کاپیتالیسم آموخته که در هر فرصتی از دیگران برای رسیدن به منافع شخصی خود استفاده کند.
در این ترک «دیوید گیلمور» گیتاریست/خواننده‌ی گروه که به عقیده‌ی برخی یکی از قدرتمندترین پرفورمنس‌های وکال خودش را انجام داده برخلاف روال معمول سولو را با گیتار تلکسترش نواخته است.
همچنین «ریچارد رایت» کیبوردیست گروه برای بوجود آوردن افکت سگ در میانه‌ی قطعه از سینت‌سایزر معروف vocoder استفاده کرده که تا حدودی یاداور ترک قدیمی تر گروه به اسم Seamus است.
«خوک‌ها (سه نوع مختلف)»
این قطعه یادآور فضای بلوز ترانه‌ی «سیگاری بکش» از دیگر آثار این گروه است.
راجر واترز در این ترانه خوک‌های بورژوا را
که با کمک سگ‌ها بر گوسفندان حمکرانی می‌کنند هدف قرار داده.
ترک شامل سه ورس می‌شود و هر ورس راجع به یک نوع خوک است.
دسته‌ی اول: سرمایه‌داران
دسته‌ی دوم: مارگارت تاچر رهبر اپوزیسیون بریتانیا
دسته‌ی سوم: مری وایت هاوس
گیلمور سولوی بیس این ترانه را با یک گیتار فرت‌لس نواخته و برای تولید صدای خوک از افکت معروف talkbox استفاده کرده است.
در این ترک برخلاف واترز نوازندگی
گیتار ریتم را بر عهده دارد.
«گوسفندان»
این ترک نیز مانند قطعه‌ی «سگ‌ها» از جلسات ضبط بداهه و باقی‌مانده‌های آلبوم‌های قبلی ساخته شده است. این ترک که در ابتدا raving and drooling نام داشته قرار بوده در کنار ورژن اولیه‌ی قطعه‌ی «سگ‌ها» در البوم wish you were here قرار بگیرد.
ترک با ورسی از آیه ۲۳ مزمور که در آن داوود خدا را شبان گله‌ی گوسفندان خطاب می‌کند شروع می‌شود.
گوسفند استعاره از طبقهی کارگر است که کورکورانه از کارمندان و سرمایه‌داران تبعیت می‌کند و در برابر بهره‌کشی‌شان واکنشی نشان نمی‌دهند.
در نهایت این آلبوم را می‌توان یکی از مهم‌ترین آثار پینک فلوید دانست که به عنوان مخاطب موسیقی راک نباید آن را از دست داد.
